W kolejce po wzrok
Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za IV kwartał 2022 roku pokazuje, jak dużym problemem jest czas oczekiwania na wizytę do specjalisty.
W kolejce do okulistów czeka największa liczba pacjentów wśród wszystkich specjalizacji medycznych 1 .
Na wizytę na cito pod koniec roku czekało 20 tys. 654 pacjentów, a w przypadku skierowania zwykłego – 404 tys. 316 – najwięcej ze wszystkich pacjentów
wymagających opieki specjalistycznej. Szybka diagnoza jest szczególnie istotna w chorobach siatkówki, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) oraz cukrzycowy obrzęk plamki (DME), każdy dzień opóźnienia wdrożenia odpowiedniego leczenia pogarsza widzenie, prowadząc nawet do ślepoty. Dlatego tak ważne jest, by pacjenci pierwszorazowi, którzy zauważają u siebie gorszą jakość widzenia, jak najszybciej trafili do specjalisty i otrzymali odpowiednie leczenie, pozwalające im zachować wzrok.
Kampania „Zachowaj Wzrok” ma na celu edukowanie pacjentów o potrzebie stosowania się do zaleceń profilaktycznych, a także proponowanie rozwiązań
optymalizujących dostęp do opieki okulistycznej.
Dwie choroby – jedno leczenie
Na świecie żyje blisko 190 mln pacjentów z AMD. W Polsce według danych Stowarzyszenia Retina AMD Polska może być aż 140 000 osób z wysiękową
postacią choroby. Szacuje się, że w każdym roku przybywać będzie nawet 14 000 nowych pacjentów. Związane jest to ze starzeniem się społeczeństwa, a także dużym powiązaniem chorób oczu z powszechnie występującymi chorobami przewlekłymi, takimi jak np. cukrzyca. Czynniki ryzyka to także palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej czy nadciśnienie. Postępująca utrata wzroku to przede wszystkim znaczne obniżenie jakości życia, a także uzależnienie od osób trzecich nawet w najbardziej codziennych czynnościach, takich jak czytanie, pisanie czy oglądanie telewizji.
Związany z cukrzycą DME (cukrzycowy obrzęk plamki) występuje głównie u osób młodych, wciąż czynnych zawodowo. Wszelkie ograniczenia wynikające
z pogorszeniem wzroku wpływa na możliwości zawodowe i tym samym sytuację finansową pacjenta. Brak efektywnego dostępu do leczenia może wpłynąć na
zwiększenie się liczby rent z tytułu niezdolności do pracy.
Leczenie AMD i DME opiera się na zastosowaniu leków blokujących VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego). Podawane są one w iniekcjach doszklistkowych.
W Polsce leczenie chorób siatkówki odbywa się w ramach programu lekowego finansowanego przez NFZ.
Od 1 lipca 2022 roku leczenie cukrzycowego obrzęku plamki oraz zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem odbywa się w ramach połączonego programu
lekowego B.70 Leczenie pacjentów z chorobami siatkówki. Dzieje się tak, ponieważ leczenie odbywa się za pomocą tych samych terapii w obu schorzeniach. To największy program lekowy w NFZ. Kwalifikowani są do niego pacjenci z AMD już od 45 r.ż., nie kwalifikują się jednak osoby, których stan jest już zaawansowany. W programie nie ma ograniczenia czasowego, pacjenci mogą też do niego wracać.
Szacuje się, że chorych na AMD jest ok. 90 tys., z czego 90% to nAMD, czyli postać wysiękowa zwyrodnienia plamki. W programie aktywnie leczonych jest 38 tys. pacjentów w 195 ośrodkach. Natomiast w DME epidemiologia rozkłada się inaczej, ponieważ 40% chorych jest poniżej 45 r.ż. To choroba, która rozwija się u ok. 1/3 osób z cukrzycą. Diagnostyka wymaga bardzo dokładnej oceny siatkówki. Program lekowy ruszył jesienią 2021 w dwóch województwach, w 2022 roku obejmując już całą Polskę. W Programie leczonych jest. ok. 9 tys. pacjentów (5,7 tys. w leczeniu czynnym).
Najważniejsza jest szybka diagnoza
Choroby siatkówki postępują szybko i często niezauważalnie, ponieważ pojawiają się asymetrycznie – niezajęte jeszcze chorobowo oko przejmuje funkcje wzrokową, maskując objawy niedowidzenia. Szybkie wychwycenie momentu, w którym widzimy że pogarsza się nasz wzrok oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala zapobiec utracie widzenia i uniknięcie odwracalnej niepełnosprawności.
Jak pokazuje liczba pacjentów aktywnie leczonych, Program lekowy B.70 działa sprawnie i efektywnie. Problemem jednak jest pierwsza wizyta u okulisty, który diagnozuje chorobę i kwalifikuje do leczenia. Żyjemy w starzejącym się społeczeństwie, szacuje się, że liczba przypadków nAMD wzrośnie o ok. 57% do
2040 roku, natomiast w roku 2030 na świecie będzie żyło 360 milionów ludzi z cukrzycą. Dlatego musimy przygotować system opieki zdrowotnej na zbliżającą się falę zachorowań na choroby siatkówki i wdrożyć rozwiązania pozwalające na rozluźnienie kolejek, szybką i sprawną diagnostykę i wdrożenie leczenia.
***
Inicjatorami Kampanii „Zachowaj Wzrok” są Stowarzyszenie Retina AMD Polska oraz Instytut Prawa Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, partnerem kampanii jest firma Roche. Ideą kampanii jest szeroka edukacja na temat chorób siatkówki, takich jak zwyrodnienie plamki (AMD) i cukrzycowy obrzęk plamki (DME), które mogą powodować utratę wzroku.
Materiały i narzędzia informacyjne kampanii pozwalają na poznanie choroby i świata widzianego oczami pacjentów − osobom z grup ryzyka oraz ich opiekunom.
W ramach prowadzonych działań uruchomiona została strona www.zachowajwzrok.pl, gdzie zgromadzone są informacje o ośrodkach
specjalizujących się w Polsce w leczeniu chorób siatkówki, materiały dot. pomocy chorym oraz szybkie testy diagnostyczne.
Celem kampanii jest uwrażliwianie na temat chorób siatkówki oraz promocja profilaktyki AMD i DME.
https://zachowajwzrok.pl/o-kampanii
