Retina AMD Polska

Odżywianie i suplementy diety AMD

Przekazujemy Państwu informacje o zasadach odżywiania i suplementach diety przy zwyrodnieniu plamki żółtej, otrzymane z australijskiej fundacji Macular Disease Foundation Australia. Tłumaczenie Anny Wszołek.

Sposób odżywiania odgrywa ważną rolę w zachowaniu zdrowia plamki żółtej i zmniejsza ryzyko jej zwyrodnienia. Zdrowa, zrównoważona dieta, zawierająca produkty korzystne dla oczu sprzyja dobremu samopoczuciu oraz dobremu widzeniu. Niektórzy mogą potrzebować pewnych uzupełnień.

Zasady odżywiania korzystne dla oczu

Zachowanie poniższych zasad zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, zdiagnozowane lub nie.

  • Stosować zdrową, dobrze zbilansowaną dietę
  • Codziennie jeść ciemnozielone warzywa liściaste i świeże owoce
  • Dwa do trzech razy w tygodniu jeść ryby
  • Wybierać węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (GI)
  • Co tydzień zjadać garść orzechów
  • Ograniczyć spożycie tłuszczów i olejów
  • Prowadzić zdrowy tryb życia – utrzymywać odpowiednią wagę i regularnie ćwiczyć
  • Skonsultować z lekarzem ewentualne przyjmowanie suplementu diety.

Odżywianie zdrowe dla oczu

Dla zdrowia plamki niezbędne są luteina i kwas omega-3. Jeśli dieta jest pozbawiona tych składników odżywczych, trzeba rozważyć użycie suplementów.

Luteina i zeaksantyna

Luteina i zeaksantyna są szczególnie ważnymi składnikami odżywczymi dla plamki i są obecne w wysokich stężeniach w zdrowej plamce. Luteina i zeaksantyna występują w szczególnie dużych ilościach w ciemnozielonych warzywach liściastych, takich jak kapusta, szpinak i buraki. Są one również obecne w wielu innych warzywach, grochu, dyni, brukselce, brokule, kukurydzy i fasoli.

Kwasy tłuszczowe omega-3

są ważne dla zdrowia oczu. Zawarte są we wszystkich rybach i skorupiakach, ale wyższe stężenia występują w rybach oleistych, takich jak łosoś, makrela, anchois, pstrąg i sardynka (a także w mniejszym stopniu tuńczyk). Należy jeść ryby lub owoce morza 2-3 razy w tygodniu – świeże, mrożone lub konserwowe.

Inne składniki odżywcze

Dieta powinna zawierać szereg innych składników odżywczych wspierających zdrowie plamki. Te składniki to cynk (jego źródłem są ostrygi, owoce morza, orzechy i rośliny strączkowe), witamina E (źródła obejmują orzechy i produkty pełnoziarniste), witaminę C (zawarta w owocach cytrusowych, jagodach i pomidorach) i selen (jego źródła to orzechy, zwłaszcza brazylijskie).

Węglowodany i indeks glikemiczny

Indeks glikemiczny węglowodanu to stopień podniesienia poziomu cukru we krwi po jego spożyciu w skali od 1 do 100. Istnieją mocne dowody, że osoby, w których diecie przeważają węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (GI), są w mniejszym stopniu narażone na wystąpienie zwyrodnienia plamki.

Węglowodany o wysokim GI są szybko trawione i powodują wysoki i gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi. Węglowodany o niskim GI trawi się wolniej, co daje stopniowe ale dłuższe uwalnianie energii. Produkty o niskim indeksie glikemicznym są korzystne dla zdrowia. Są to owoce i warzywa, całe ziarna zbóż, rośliny strączkowe i pełnoziarnisty chleb. Indeks glikemiczny dotyczy tylko węglowodanów, białka i nabiał (na przykład mięso, ryby, jaja, sery) nie mają indeksu.

U ludzi stosujących dietę z niskim GI stwierdza się zwykle mniej chorób serca, obniżony poziom cholesterolu, mniej przypadków otyłości, cukrzycy, a zwyrodnienie plamki żółtej o wiele rzadziej.

Ważne jest, aby wszelkie zmiany w diecie i stylu życia, w tym przyjmowanie suplementów, podejmować w porozumieniu z lekarzem.

Zawartość składników odżywczych w żywności

Poniżej przedstawiona jest wartość odżywcza niektórych pokarmów.

Składnik odżywczy Dzienne spożycie † Przykłady źródeł Zawartość ! Przykłady źródeł Zawartość !
Luteina i zeaksantyna 6 mg 1 filiżanki (65 g) jarmużu 11,9 mg 1 filiżanki (120 g) dyni 1,2 mg
1 filiżanki(90 g) szpinaku 10,2 mg 1 filiżanki (125 g) brukselki 1,2 mg
1 filiżanka (30 g)surowego szpinaku 3,7 mg 1 filiżanki (80 g) brokuła 0,8 mg
1 filiżanki (80 g) groszku 1,9 mg 1 filiżanki (80 g) kukurydzy 0,6 mg
1 filiżanka (55 g) sałaty 1,3 mg 2 jajka 0,5 mg
Omega-3 0,9-1,6 g 100 g łososia 1,8 g 100 g tuńczyka 0,2 mg
100 g sardynek 0,9 g 100 g krewetek 0,2 mg
Wit. C 45 g 1 średnia pomarańcza 69 mg 1 filiżanki papryki 47 mg
Wit. E 7 – 10 mg 20 migdałów (30 g) 7,8 mg 1 łyżka kiełków pszenicy 2,2 mg
Cynk 8 – 14 mg 7 ostryg 9100 g) 59 mg 1 filiżanki otrąb 3,5 mg
Selen 60 – 70 ug 2 orzechy brazylijskie (8 g) 80 ug 24 nerkowce (30 g) 5,6 ug
  • † Zalecane dzienne spożycie (RDI) przez Krajową Radę Zdrowia i Badań Medycznych (NHMRC)
  • ‡ Nie ma standardowej dziennej dawki luteiny; 6 mg jest uważane za dopuszczalne dzienne spożycie z pokarmem.
  • !www.nal.usda.gov
  • # Jednostką ug jest mikrogram. 1 miligram (mg) = 1000 mikrogramów (u)

Uwaga: Zalecane dzienne spożycie (RDI) odnosi się do ilości określonej substancji odżywczej (witamin, minerałów, energii lub białka) uznanej za odpowiednią, aby pokryć potrzeby żywieniowe osób zdrowych. RDI jest pomocny w zapobieganiu skutkom niedoboru składników odżywczych u zdrowych ludzi, a należy pamiętać, że nie odnosi się do specyficznych potrzeb ludzi, którzy palą, cierpią z powodu złego stanu zdrowia, lub przyjmują leki.

Najczęściej zadawane pytania

Czy przy niektórych lekach trzeba ograniczyć spożycie zielonych warzyw liściastych?

Większość z najbogatszych naturalnych źródeł luteiny, takich jak jarmuż, szpinak, buraki, brukselka i brokuły zawiera też duże ilości witaminy K, która może kolidować z funkcją niektórych leków, w tym rozrzedzającej krew warfaryny. Dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem przed dokonaniem zmian w swojej diecie. Jeśli z naturalnych źródeł nie można uzyskać wystarczającej ilości luteiny trzeba rozważyć zastosowanie suplementu.

Czy marchew to najzdrowsze jedzenie dla oczu?

Marchew jest dobrym źródłem witaminy A, co jest ważne dla ogólnego stanu zdrowia. Jednak nie jest ona najlepszym warzywem dla zdrowia oczu, jak to sugeruje popularny mit. Lepiej jeść ciemnozielone warzywa liściaste z myślą o oczach, a marchewki z umiarem w ramach zrównoważonej i zróżnicowanej diety.

Czy jedzenie musi być świeże?

Nie. Mrożona lub konserwowa żywność, taka jak ryby lub warzywa, jest bardzo dobrą i wygodna formą, jeśli świeża nie jest łatwo dostępna.

Które orzechy powinno się jeść?

Garść orzechów w tygodniu (lub kilka orzechów dziennie) jest dobrym dodatkiem do zrównoważonej diety. Wybierać należy surowe, niesolone orzechy i mieszać z migdałami, orzechami włoskimi, brazylijskimi, piniowymi, pikanami i pistacjami. Można posypywać potrawy okruchami orzechów.

Co z nasionami?

Nasiona, takich roślin jak len (siemię lniane) są często zalecane przez dietetyków ze względu na wysoką zawartość kwasów tłuszczowych. Jednak ich związku ze zwyrodnieniami plamki nie badano.

Mówi się, że margaryna jest niezdrowa dla oczu.

Ograniczenie spożycia tłuszczów i olejów jest zalecane jako część zdrowej diety. W Australii lekarze nie zgadzają się co do wpływu margaryny i olejów na zwyrodnienie plamki żółtej. Jednak najnowsze badania pokazują, że ci, którzy spożywają jedną łyżkę oliwy z oliwek dziennie są mniej narażeni na rozwój późnego stadium AMD. Konieczne są dalsze badania roli tłuszczów i olejów przy zwyrodnieniu plamki żółtej.

Co z alkoholem?

Zachowując zdrową dietę powinno się unikać nadmiernego spożycia alkoholu, czyli więcej niż dwóch standardowych drinków dziennie.

Suplementy korzystne dla plamki żółtej

Suplementami diety są witaminy, minerały i inne substancje przyjmowane w formie tabletek.

Stosowanie suplementów korzystnych dla plamki można podzielić na dwie grupy:

  • Uzupełnianie diety: jeśli udział w diecie składników odżywczych, w szczególności ważnych dla zdrowia oczu, jest za niski, trzeba rozważyć przyjmowanie suplementów. Dotyczy to osób ze zdiagnozowanym AMD i bez takiej diagnozy.
  • Suplementy oparte na AREDS2: powinno być brane pod uwagę wprowadzenie ich do diety osób ze zdiagnozowanym AMD.

Ważne jest, aby porozmawiać z lekarzem o najbardziej odpowiedniej diecie dostosowanej do indywidualnych potrzeb.

Uzupełnianie diety

Dodatek luteiny

Luteina jest przeciwutleniaczem szczególnie ważnym dla zdrowia oczu. Dla osób w wieku ponad 50 lat lub mających w rodzinie chorych na AMD, które w dodatku nie jedzą wystarczającej ilości ciemnozielonych warzyw liściastych, może być wskazany suplement luteiny. Za odpowiednie uznaje się dzienne spożycie luteiny z suplementu na poziomie 6 – 10 mg.

Suplement kwasów tłuszczowych omega-3

Wiele wskazuje, że częste spożywanie ryb (2-3 razy w tygodniu) zmniejsza ryzyko AMD. Jeśli je się odpowiednie ryby dodatek oleju rybnego nie daje dodatkowych korzyści, jeśli nie, suplement takiego oleju może być wart rozważenia. Jednakże brak jest dowodów z dużych randomizowanych badań, aby to potwierdzić. Czy olej z ryb może być również korzystny przy innych schorzeniach należy zapytać lekarza.

Suplementy AREDS2

Osoby, u których zdiagnozowano AMD powinny rozważyć przyjmowanie suplementów odpowiadających wzorcowi AREDS. Age-Related Eye Disease Studies (AREDS) to jedyne badania długoterminowe potwierdzające korzyści z wysokich dawek pokarmowych dla osób z rozpoznaniem AMD.

Badania te wykazały, że suplementy na bazie cynku i przeciwutleniaczy spowalniają progresję AMD: u osób ze średnio zaawansowaną AMD w jednym lub obydwu oczach, lub w późniejszym etapie w jednym oku, stosowanie zestawu suplementów AREDS zmniejszona ryzyko progresji choroby o 20 do 25% i opóźnia utratę wzroku.

Badania wykazały, że stosowanie zestawu nie ma wpływu na stan osób bez AMD, lub z bardzo wczesnymi jej objawami (np. z kilkoma małymi druzami), albo z zaawansowaną chorobą obu oczu.

W maju 2013 r. prowadzący AREDS ogłosili wyniki badań AREDS2. Ich zaleceniem było dalsze korzystanie z oryginalnego zestawu AREDS, ale bez beta-karotenu, a z luteiną / zeaksantyną.

Suplementy nie są lekarstwem na zwyrodnienie plamki żółtej. Badanie AREDS dowodzi, że zestaw AREDS pomaga zmniejszyć ryzyko rozwoju AMD, ale nie zatrzymuje ani nie cofa szkód spowodowanych przez chorobę.

Co to jest formuła AREDS2?

Zestaw AREDS2 (dzienna dawka) jest następujący:

Cynk (w postaci tlenku glinu) 80 mg
Witamina C 500 mg
Witamina E 400 jm
Miedź (jako tlenek miedzi) 2 mg
Luteina 10 mg
Zeaksantyna 2 mg.

Jakie produkty odpowiadają wzorcowi AREDS2?

Dostępnych jest wiele suplementów zgodnych z wzorcem AREDS2. Należy sprawdzać na etykietach, czy produkty zawierają odpowiednie składniki w ilościach zgodnych z wynikami AREDS2.

Prawidłowa dawka zgodna z wzorcem AREDS2

Zgodnie z obowiązującymi dziś przepisami etykiety na produk zazwyczaj zalecają “1 tabletkę dziennie o ile lekarz nie przepisze inaczej”. Jednak najczęściej aby osiągnąć dawkę AREDS2 trzeba więcej niż 1 tabletki, więc konieczna jest porada lekarza.

Należy pamiętać, że nie uzyska się poziomu składników odżywczych wymaganego przez AREDS2 przez samą tylko dietę. Na przykład, aby uzyskać zalecaną ilość cynku trzeba by codziennie zjadać około 135 g ostryg.

AREDS2 przy braku objawów lub we wczesnym stadium AMD?

Badania wykazały, że stosowanie się do formuły AREDS nie ma wpływu na stan osób bez zdiagnozowanej AMD lub w bardzo wczesnym stadium (np. z kilkoma małymi druzami). Dla nich odpowiednia jest dieta zdrowa dla oczu.

Istnieją powody, aby być ostrożnym w stosowaniu wysokich dawek witamin i minerałów.

Fundacja przestrzega przed samodzielnym przyjmowaniem suplementów i zawsze radzi zwrócić się do lekarza.

Najczęściej zadawane pytania

Które suplementy AREDS2?

Jeśli nie ma pewności, czy dany produkt jest zgodny z wzorcem AREDS2 i w odpowiedniej ilości, prosimy o kontakt z Fundacją w celu omówienia tej sprawy.

Czy konieczna jest ostrożność przy podjęciu decyzji o uzupełnieniu diety zgodnym z wzorcem AREDS2?

Tak. Istnieją powody, aby być ostrożnym przy stosowaniu wysokich dawek witamin i minerałów. Mogą kolidować z lekami i innymi składnikami odżywczymi, więc ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem.

Czy suplementy borówek obniżają ryzyko degeneracji siatkówki?

Mimo że borówki to skuteczne przeciwutleniacze, nie ma dowodów na obniżanie przez nie ryzyka chorób plamki ani spowolniania ich przebiegu.

Czy szafran jest pomocny?

Obecnie nic nie potwierdza wpływu szafranu na obniżanie ryzyka chorób plamki ani spowolniania ich przebiegu.

„Wiem aż za dobrze, że historia mojej rodziny jest głównym czynnikiem ryzyka zwyrodnienia plamki, bo u mojej matki zdiagnozowano tę chorobę ponad 15 lat temu. Kiedy mówię, że z powodu mojej rodzinnej historii mam 50% szans na zachorowanie na MD, większość osób jest w szoku.

Ponieważ mama i dwaj wujowie chorują, zbieram wiadomości o degeneracji plamki i czuwam nad żywieniem mojej rodziny, przygotowując potrawy, które pomagają chronić zdrowie naszych oczu.

Oczywiście często chodzę na badania oczu i plamki żółtej.

Moje córki mają 14 i 20 lat i chcę zrobić wszystko co możliwe, aby pomóc im zminimalizować możliwość zachorowania na MD”.

Jean Kittson, ambasador Fundacji

Kontrolna zdrowia oczu*

  • Zgłaszaj się na badania oczu i upewniaj się, ze plamka też jest badana.
  • Nie pal.
  • Zachowuj zdrowy tryb życia, kontroluj wagę i ćwicz regularnie.
  • Jedz ryby 2-3 razy tygodniowo, ciemnozielone warzywa liściaste i świeże owoce codziennie, a garść orzechów co tydzień. Ogranicz spożycie tłuszczów i olejów. Wybieraj węglowodany z niskim wskaźnikiem GI.
  • W porozumieniu z lekarzem, rozważyć uzupełnienie diety suplementami.
  • Codziennie używaj siatki Amslera, aby sprawdzić objawy zwyrodnienia plamki.
  • Chroń oczy przed słońcem, zwłaszcza w młodości.

* Wszelkie zmiany w diecie i stylu życia trzeba uzgodnić z lekarzem.

facebook
youtube
tweeter

Kontakt

Retina AMD Polska

ul. Konwiktorska 7 pok. 25
00-216 Warszawa
e-mail: retinaamd@retinaamd.org.pl

Małgorzata Pacholec tel. 602 634 400

Polityka prywatności

Informacje rejestrowe

Rok powstania: 1998
KRS: 0000109446
NIP: 526-22-92-779
REGON: 01329054500000

Góra