Retina AMD Polska

Rola testów genetycznych przy chorobach IRD (dziedziczne choroby siatkówki) i RED (rzadkie choroby oczu)

W zależności od potrzeb, lekarze mają do dyspozycji różnorodne badania genetyczne:
• testy diagnostyczne
• testy predyktywne
• testy nosicieli
Metodologia testu:
• sekwencjonowanie jednego genu, zwykle metodą Sangera (kapilarne)
• sekwencjonowanie panelu genów, zazwyczaj przez NGS (sekwencjonowanie nowej generacji)
• sekwencjonowanie egzomu, możliwe tylko dzięki NGS
• sekwencjonowanie całego genomu, również metodą NGS.

Przy podejrzeniu IRD wykonuje się testy diagnostyczne, gdy już występują objawy  choroby,  a okulista nie ma pewności, że mają one podłoże genetyczne. IRD może być następstwem obecności ponad 260 różnych genów, więc znalezienie tego, który wpływa na konkretnego pacjenta i jego rodzinę ma podstawowe znaczenie. Okulista może  podejrzewać, że objawy są spowodowane przez IRD, a testy genetyczne weryfikują to podejrzenie i identyfikują błąd genetyczny powodujący chorobę. W przypadku IRD lekarz może podejrzewać, że zespół objawów powoduje pewien gen i chce wykluczyć podejrzenie określonego stanu genetycznego oparte na fizycznych oznakach i objawach, co jest znane jako fenotyp. Badanie genetyczne można wykonać w dowolnym momencie życia, również w czasie ciąży.

Test genetyczny próbuje ustalić, który gen i która mutacja w tym genie jest odpowiedzialna za konkretną chorobę pacjenta.

Znajomość podstawy molekularnej jednostki genu powodującego chorobę może pomóc lekarzom w określeniu:

  • wzoru dziedziczenia genu,
  • w jaki sposób choroba może się rozwijać,
  • możliwości dołączenia do rejestru,
  • udziału w odpowiednim badaniu klinicznym.

Te opcje otwierają się dzięki znajomości typu genu i zwiększają prawdopodobieństwo leczenia szczególnego IRD.

Wykonanie testów predykcyjnych i przedobjawowych jest brane pod uwagę, gdy dana osoba ma członka rodziny z zaburzeniami genetycznymi, ale sama nie ma żadnych objawów choroby. W przypadku IRD badanie predykcyjne jest zalecane tylko wtedy, gdy u członka rodziny zidentyfikowano mutację powodującą chorobę.

Choroba Huntingtona i rak sutka są przykładami chorób, przy których często wykonuje się przedobjawowe testy predykcyjne, bowiem mutacje w pewnych genach u osób zdrowych wskazują, że objawy chorób wystąpią w starszym wieku. Nawet jeśli nie podejmie się interwencji medycznych, testy predykcyjne mogą mieć znaczenie w planach życiowych. Jeśli u kogoś w rodzinie w starszym wieku wystąpiła IRD, test pozwoli ustalić, czy inni członkowie rodziny odziedziczyli ten gen.

Przy podejmowaniu decyzji o wykonaniu testu predykcyjnego należy wziąć pod uwagę wiele czynników. Taki test dostarcza informacji na temat ryzyka rozwoju określonego schorzenia  i może być pomocny przy podejmowaniu decyzji dotyczących opieki medycznej i wyborów życiowych.

Badanie przedkliniczne powinien wykonać ktoś, kto ma krewnego z IRD, ale sam nie ma objawów choroby.

Przed poddaniem się badaniom przedklinicznym należy upewnić się:

  • czy znana jest terapia danej choroby,
  • że wczesne podjęcie leczenia może prowadzić do lepszego wyniku,
  • czy dana IRD może być chorobą o niepełnej penetracji lub zmiennej ekspresji, która może pomijać pokolenie,
  • o skutkach psychologicznych,
  • o problemach planowania rodziny.

[accordion title="Badanie nosicielstwa"]

Testowanie nosicieli służy do identyfikacji osób (mężczyzn i kobiet), które mają mutację pojedynczego genu związaną z zaburzeniem dziedziczonym w sposób autosomalny recesywny. Testy te wykonuje się także u kobiet z recesywną mutacją jednego z dwóch chromosomów X. Zwykle nosiciel nie ma objawów samej choroby, ale szuka informacji,               aby dokonać świadomych wyborów reprodukcyjnych.

Niektóre nosicielki choroby powiązanej z chromosomem X mogą mieć jej kliniczne objawy –  przeważnie są one łagodne, ale w niektórych przypadkach mogą być poważne. Test molekularny wykrywający nosicielstwo  może być bardziej efektywny. Po tym teście poradnictwo genetyczne powinno być pomocne przy planowaniu  przyszłej egzystencji.

Chociaż problemy życiowe różnią się znacznie od testów prognostycznych, ważne jest doradztwo przed testem i po teście, bo wyniki badań mogą mieć poważne implikacje                        w dalszym życiu.

Znaczenia właściwego doradztwa genetycznego nie można przecenić. Przed badaniem genetyk potwierdza diagnozę i rysuje drzewo genealogiczne. Odziedziczona odmienność genu (mutacja) może być przyczyną choroby. Niektóre geny mogą powodować chorobę           o recesywnym schemacie z utratą ich funkcji. Inne geny mogą manifestować się jako dominująca choroba, gdy zmutowane białko powoduje zakłócenie funkcji normalnego białka lub gdy pojedyncza normalna kopia genu nie wytwarza wystarczającej ilości białka.

Niektóre genetycznie uwarunkowane IRD występują tylko u osób, które odziedziczyły dwie kopie wadliwego genu, co nazywa się stanem recesywnym. Jeśli ktoś ma tylko jedną kopię takiego genu, nazywa się go nosicielem. Nosiciele najbardziej recesywnych dziedzicznych mutacji sami nie są dotknięci chorobą, ponieważ normalna kopia genu zastępuje kopię wadliwą, ale mogą przekazać kopię wadliwego genu swoim dzieciom. Badanie nosiciela pozwala dowiedzieć się, czy on i partner noszą wadliwą kopię genu, aby w przyszłości dokonywać świadomych wyborów dotyczących planowania rodziny. Jest to bardzo ważne  dla osób bliskich lub spokrewnionych.

Badanie na nosicielstwo służy do identyfikacji osób, które mają jedną kopię mutacji genu, która, jeśli występuje w dwóch kopiach, powoduje zaburzenie genetyczne. Ten rodzaj testów jest zalecany osobom, w których rodzinach wystąpiły zaburzenia genetyczne,  małżeństwom osób spokrewnionych oraz ludziom z pewnych grup etnicznych o podwyższonym ryzyku specyficznych warunków genetycznych. Jeśli oboje rodzice są testowani, test może dostarczyć informacji o ryzyku posiadania dziecka  z chorobą genetyczną.

Testy prenatalne są wykorzystywane do wykrywania zmian w genach płodu lub chromosomach przed urodzeniem. Ten rodzaj testów wykonuje się w czasie ciąży, jeśli istnieje zwiększone ryzyko, że dziecko będzie miało zaburzenie genetyczne lub chromosomalne. W niektórych przypadkach testy prenatalne mogą zmniejszyć niepewność pary lub pomóc jej w podejmowaniu decyzji dotyczących ciąży. Nie jest jednak w stanie zidentyfikować wszystkich możliwych dziedzicznych zaburzeń i wad wrodzonych.

Test prenatalny nie jest uważany za odpowiedni w przypadku chorób, które wpływają na wzrok, nawet w bardzo poważny sposób. Zaleca się go natomiast, gdy istnieje obawa wystąpienia choroby genetycznej groźnej dla życia.

 

facebook
youtube
tweeter

Kontakt

Retina AMD Polska

ul. Konwiktorska 7 pok. 25
00-216 Warszawa
e-mail: retinaamd@retinaamd.org.pl

Małgorzata Pacholec tel. 602 634 400

Polityka prywatności

Informacje rejestrowe

Rok powstania: 1998
KRS: 0000109446
NIP: 526-22-92-779
REGON: 01329054500000

Góra