Poniższe opracowanie przedstawia kategoryzację wyrobów, które uzupełniają i wspomagają działanie narządu wzroku u osób u których występuje ubytek widzenia obniżający ostrość wzroku i nie ulega on poprawie w skutek standardowej korekcji okularowej.
W większości przypadków osób słabowidzących jest możliwe zastosowane standardowych, produkowanych seryjnie środków pomocniczych optycznych. Natomiast w sytuacji pacjentów z dysfunkcją wzroku z dużymi wadami (powyżej +/-3 Dsph, +/-1Dcyl/ tj. myopia alta (wysoka krótkowzroczność), hypermetropia (nadwzroczność) czy aphakia (bezsoczewkowość) – gdzie niezbędne jest stosowanie korekcji – przyrządy optyczne muszą być wykonane na indywidualne zamówienie uwzględniające korekcję wzroku.
Ponadto w przypadku pacjentów z dużymi wadami wzroku – korekcja okularowa staje się swoistą protezą – np. pacjent z wysoką krótkowzrocznością ≥-10,0Dsph/ bez korekcji okularowej funkcjonuje jak osoba praktycznie niewidoma.
Zastosowanie specjalistycznych urządzeń wraz z procesem rehabilitacji prowadzi w znacznym stopniu do umożliwienia pacjentom samodzielnego życia jak również w wielu przypadkach kontynuowania pracy zawodowej.
Ze względu na specyfikę działania optyki – nie ma jednego, uniwersalnego przyrządu pomocniczego. Osoby słabowidzące wymagają zazwyczaj stosowania kilku rozwiązań w zależności od wykonywanych czynności – inne do czytania/ przyrząd można trzymać w ręce/, czy do pisania/ wymagane wolne ręce/, inny przyrząd do tv /okulary lornetkowe/, inny do odczytywania numeru ulicy, autobusu czy prezentacji na wykładzie /lunetki, monookulary/. Kryterium podstawowym doboru pomocy optycznych jest potrzeba pacjenta.
Słownik terminów
Lupa – przyrząd optyczny służący do bezpośredniej obserwacji drobnych blisko położonych przedmiotów, wykorzystujące powiększenie poprzez relatywny dystans, najczęściej trzymana w ręku.
Okulary lupowe pryzmatyczne – szkła powiększające w oprawie okularowej wykorzystujące pryzmaty wspierające konwergencję pacjenta i tym samym umożliwiające pacjentowi czytanie obuoczne, pisanie oraz wykonywanie czynności do których potrzebne są obie ręce (szycie, przygotowywanie posiłków, obsługa telefonu itp.)
Okulary lupowe (hiperokulary) – jednooczne szkła powiększające dla pacjentów, którym okulary lupowe pryzmatyczne są niewystarczające ze względu na słaby visus, powiększenie od 4 do 12 razy.
Okulary lornetkowe – system optyczny składający się z min. 2 soczewek montowany w oprawie okularowej umożliwiający obserwację w zakresie od kilkudziesięciu centymetrów do kilkunastu metrów pozwalający na widzenie obuoczne.
Monokular – system powiększający w formie lunety umożliwiający obserwację od nieskończoności do kilkudziesięciu centymetrów, służący do odczytywania nazw ulic, instytucji, nr budynków czy z tablicy w klasie i na wykładach, wspomaga orientowanie się w przestrzeni.
Filtry terapeutyczne odcinające (krawędziowe) – filtry eliminujące określone zakresy fal światła widzialnego od 450 do 585nm mające na celu podniesienie kontrastu widzenia jak również umożliwiające funkcjonowanie osobom ze światłowstrętem. Stosowane w spowalnianiu procesu chorobowego (odcięcie światła niebieskiego) u chorych z AMD. Niestosowanie filtrów przyczynia się do zmiany postaci suchego AMD w postać wysiękową.
Lupa elektroniczna – przenośne urządzenie elektroniczne wyposażone w kamerę i ekran wykorzystujące metodę powiększenia poprzez relatywny rozmiar oraz poprawę kontrastu do 70% do czytania dla osób słabowidzących które wymagają większego powiększenia niż 6 razy.
| L.p. | Grupa | Nazwa wyrobu medycznego | Opis produktu i jego funkcje | Wskazania medyczne |
| 1. | Soczewki korekcyjne | ≥ +/-10 dorośli
≥ +/- 5 dzieci
|
Dla osób z wysokimi wadami wzroku – korekcja okularowa staje się protezą | Poprawa widzenia i samodzielne funkcjonowanie |
| 2. | LUPY | Lupy zwykłe
|
Lupy służą do uzyskiwania powiększenia siatkówkowego, umożliwiającego widzenie z bliskiej odległości.Używane są przede wszystkim do pisania i czytania.
|
Osoby niedowidzące z powodu chorób siatkówki lub nerwu wzrokowego oraz osoby niedowidzące , gdy ostrość wzroku do dali po korekcji w lepszym oku nie przekracza V 0,5 |
| Lupy podświetlane światłem LED i lupy typu „kamień” | Podświetlenie LED stosowane w różnych temperaturach barwy uniezależnia pacjenta od zewnętrznych źródeł światła (lub zewnętrznych warunków oświetleniowych. | |||
| 3. | OKULARY LUPOWE | Okulary lupowe pryzmatyczne „seryjne” | Okulary umożliwiające pacjentom obserwacje obuoczną do bliży (czytanie, pisanie, czynności manualne). Pozostawiają pacjentowi wolne ręce. | Osoby z wadą wzroku lub astygmatyzmem gdy ostrość wzroku po korekcji w lepszym oku nie przekracza V 0,5 |
| Okulary lupowe pryzmatyczne „indywidualne” | Osoby z wadą wzroku lub astygmatyzmem jeśli okulary lupowe produkowane seryjnie nie poprawiają | |||
| Okulary lupowe „hiperokulary” | Okulary umożliwiające widzenie jednooczne widzenie do bliży pacjentom, dla których okulary lupowe pryzmatyczne są zbyt słabe. | Osoby potrzebujące powiększenia ≥ 4razy | ||
| 4.
|
OKULARY LORNETKOWE | Okulary lornetkowe do dali „seryjne” | Gotowy system powiększający z regulacją ostrości. Najczęściej używane do średniego dystansu (oglądanie TV, wykłady, plenery, teatr, koncerty, itp.). | Poprawa funkcjonalna widzenia na odległość |
| Okulary lornetkowe do bliży „seryjne” | Gotowy system powiększający z regulacją ostrości. Pozwala na prace z odległości ok. 10-50 cm (majsterkowanie, komputer, czytanie, itp.) | Poprawa funkcjonalna widzenia do bliży | ||
| Okulary lornetkowe „indywidualne” | System powiększający z regulacją ostrości uwzględniający wadę wzroku pacjenta. Najczęściej używane do średniego dystansu (oglądanie TV, wykłady, plenery, teatr, koncerty, itp.) lub z odległości ok. 10-50 cm (majsterkowanie, komputer, czytanie, itp.). | Osoby z wadą wzroku i/lub astygmatyzmem | ||
| 5. | MONOKULAR | Luneta do dali | System lunetowy Keplera – używany najczęściej w przestrzeni otwartej (szyldy, nazwy ulic, numery domów, autobusów, rozkłady jazdy, itp.). | Poprawa funkcjonalna widzenia na odległość |
| Monokular aplanatyczny do bliży | System powiększający umożliwiający czytanie osobom z widzeniem obwodowym i/lub astygmatyzmem. | Poprawa funkcjonalna widzenia do bliży | ||
| 6. | FILTRY TERAPEUTYCZNE (odcinające) | Filtry 450 – 585nm | Okulary z soczewkami wyposażonymi w filtr w 100% absorbujący światło widzialne w określonym zakresie powodującym zakłócenia widzenia. W zależności od rodzaju schorzenia i użytego filtru można uzyskać poprawę kontrastowego u pacjentów z AMD jak również umożliwić normalne funkcjonowanie osobom ze światłowstrętem. Filtry znajdują zastosowanie w każdym schorzeniu siatkówki oraz przy zaćmie. | Osoby z silnym światłowstrętem, zaburzeniami adaptacji do zmiennych warunków oświetleniowych. |
| 7. | POMOCE ELEKTRONICZNE | Lupy elektroniczne | Lupa elektroniczna za pomocą kamery wyświetla powiększony obraz na swoim ekranie. Sposób ten umożliwia czytanie w ergonomicznej odległości. Regulowane powiększenie pozwala na wszechstronne wykorzystanie do czytania i oglądania.Lupy przeznaczone w szczególności dla osób o niskiej ostrości wzroku korzystających z powiększeń o dużych mocach (powyżej 6x). | Osoby z ubytkiem widzenia wymagającym ponad 6-krotnego powiększenia. |
