Doroczne spotkanie Stowarzyszenia na Rzecz Badań Wzroku i Rozwoju Okulistyki (ARVO): naukowców, studentów i osób z pokrewnych dziedzin, a także przedstawicieli Retina International (RI) i Fundacji na rzecz Walki ze Ślepotą (Fighting Blindness) odbyło się w Nowym Orleanie w Luizjanie w kwietniu br.. Podzielono się najnowszymi wynikami badań i zainicjowano współpracę nad wieloma innowacyjnymi rozwiązaniami.
Badania dotyczące dziedzicznych zaburzeń siatkówki
Innowacyjne obrazowanie siatkówki
Naukowcy omówili kilka funkcjonalnych metod obrazowania, takich jak optoretynografia (innowacyjna metoda obrazowania służąca do oceny funkcji fotoreceptorów na poziomie komórkowym), fazoczuła OCT (odpowiedź siatkówki wywołana światłem przy użyciu OCT), optyka adaptacyjna OCT, optyka adaptatywna obrazowanie wapnia (optyka adaptacyjna i wskaźniki wapnia emitujące światło do jednoczesnej oceny funkcji setek neuronów), wzbudzenie dwufotonowe (OCT czasoprzestrzenne) i ich wykorzystanie w ocenie aktywności komórek siatkówki. Znajdują one zastosowanie w różnych chorobach, takich jak choroideremia i choroba Alzheimera. Dane przedstawione przez naukowców były obiecujące i prawdopodobnie w nadchodzących latach wdrożone zostaną bardziej czułe środki do oceny funkcji siatkówki.
Diagnostyka i leczenie wrodzonych wad siatkówki
Naukowcy przedstawili udany model zespołu Ushera typu 1B u naczelnych innych niż człowiek oraz podzielili się wstępnymi wynikami terapii genowej. Model został opracowany przy użyciu technik edycji genów, a nowa terapia genowa była w stanie zatrzymać postęp choroby.
W innym badaniu naukowcy sugerują, że metformina (powszechny lek stosowany w cukrzycy typu 2) może być potencjalną terapią recesywnej choroby Stargardta. W modelu mysim doustna suplementacja metforminą zmniejszała akumulację lipofuscyny i akumulację metabolitów cholesterolu w siatkówce i RPE/naczyniówce.
Naukowcy z University of Iowa opracowali ogólnodostępną internetową platformę edukacyjną znaną jako www.stonerounds.org, której celem jest poprawa opieki nad pacjentami z dziedzicznymi chorobami siatkówki poprzez zapewnienie okulistom bezpłatnej edukacji. Platforma obejmuje 312 pacjentów z potwierdzonymi molekularnie chorobami siatkówki, z wysokiej jakości obrazami klinicznymi, sklasyfikowanymi według wcześniej opublikowanego systemu. Witryna zapewnia bezpłatny dostęp do obrazów w wysokiej rozdzielczości, a także funkcję symulatora, która umożliwia użytkownikom postawienie diagnozy na podstawie historycznych obrazów klinicznych, wraz ze szczegółowymi informacjami zwrotnymi.
Podczas sesji na temat niezależnych od genów terapii chorób siatkówki omówiono postępy w kilku innowacyjnych podejściach, takich jak zachowanie funkcji fotoreceptorów czopków i optogenetyka. Oba te podejścia przyniosły obiecujące wyniki. Podejście zachowujące funkcję czopków wykazało pozytywne wyniki u myszy, podczas gdy podejście optogenetyczne wykazało pewne znaczące wyniki u ludzi. Pozytywne wyniki tych badań dają nadzieję pacjentom z poważną utratą wzroku.
Przedstawiono również obiecujące wyniki wykorzystania edycji genów CRISPR/Cas9 w leczeniu zwyrodnienia siatkówki związanego z CEP290. Podsiatkówkowe podawanie terapii edycji genów EDIT-101 doprowadziło do znaczącej poprawy w kilku punktach końcowych, takich jak najlepsza skorygowana ostrość wzroku (5/14), badanie bodźca pełnego pola (4/14), nawigacja funkcji wzrokowych (4/14) i jakość życia (8/14). Terapia została uznana za bezpieczną. Podobnie w badaniu oceniano długoterminową skuteczność i trwałość Sepofarsenu, antysensownego oligonukleotydu, u pacjentów z wrodzoną ślepotą Lebera związaną z CEP290. Wyniki wykazały, że pojedyncze wstrzyknięcie Sepofarsenu prowadziło do klinicznie znaczącej poprawy widzenia, która utrzymywała się przez co najmniej 2 lata, z tendencją do stabilizacji lub niewielkiego zmniejszenia skuteczności szczytowej.
Dane z otwartego badania fazy I/II nad implantacją nabłonka barwnikowego siatkówki pochodzącego z ludzkich embrionalnych komórek macierzystych u pacjentów z barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki wykazały bezpieczeństwo tej metody. Doszło do pewnej poprawy, takiej jak stabilność oczopląsu i utrwalenie efektów u niektórych pacjentów.
Podzielono się nowymi odkryciami dotyczącymi trwałego bezpieczeństwa i stabilności nadnaczyniówkowej protezy siatkówki u pacjentów z zaawansowaną dystrofią siatkówki przez okres do 10 lat. Dane wskazują, że proteza siatkówki była zarówno bezpieczna, jak i stabilna, umożliwiając pacjentom odzyskanie funkcjonalnego widzenia.
Przedstawiono również dane dotyczące innowacyjnych terapii IRD w modelach zwierzęcych. Naukowcy przetestowali terapię genową przy użyciu wektorów wirusowych do leczenia achromatopsji u myszy z niedoborem PDE6c, skutecznie przywracając funkcję czopków. Odkrycia te torują drogę przyszłym metodom terapii genowej achromatopsji związanej z PDE6c.
Badania nad wysiękową postacią AMD
W badaniu III fazy oceniającym wstrzyknięcia afliberceptu doszklistkowo w leczeniu nAMD. Dawka 8 mg podawana co 12 lub 16 tygodni wykazała podobne wyniki w zakresie najlepszej skorygowanej ostrości wzroku (BCVA) w porównaniu z dawką 2 mg podawaną co 8 tygodni po pierwszych trzech comiesięcznych wstrzyknięciach. Aflibercept 8 mg wykazywał lepsze wysuszenie płynu śródsiatkówkowego/podsiatkówkowego, a większość pacjentów utrzymywała wydłużone odstępy między kolejnymi dawkami wynoszące ≥12 tygodni lub 16 tygodni. Stanowi to obiecującą opcję terapeutyczną o bezpieczeństwie porównywalnym z dawką 2 mg.
W interesującym badaniu opisano potencjalny wpływ doszklistkowych inhibitorów czynnika wzrostu śródbłonka naczyń (VEGF) na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (CVD) i śmiertelność z jakiejkolwiek przyczyny u pacjentów z nAMD. Odkrycia sugerują, że leczenie inhibitorami VEGF nie zwiększa ryzyka CVD i wiąże się z niższym ryzykiem śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny, co wskazuje na potencjalne bezpieczeństwo i korzystny wpływ inhibitorów VEGF w rzeczywistej praktyce klinicznej.
W badaniu oceniono biopodobny SB15 jako potencjalną alternatywę dla afliberceptu (AFL) u pacjentów z nAMD. Wyniki do 56 tygodni wykazały, że SB15 był porównywalny z AFL pod względem skuteczności, bezpieczeństwa, immunogenności i farmakokinetyki. Przejście z AFL na SB15 nie spowodowało żadnych problemów związanych z leczeniem. Odkrycia te sugerują, że SB15 może być realną opcją do długoterminowego wykorzystania przy nAMD.
Przedstawiono kilka innych innowacyjnych podejść terapeutycznych do leczenia AMD. Oceniono bezpieczeństwo i aktywność 4D-150, retinotropowego wektora AAV, u pacjentów z wysiękową postacią AMD. Wyniki wskazują na zmniejszenie zależności od terapii anty-VEGF, co sugeruje potencjalną alternatywną lub uzupełniającą opcję leczenia tej postaci AMD.
W innym badaniu oceniano skuteczność 6,0 mg faricimabu co 16 tygodni w porównaniu z 2,0 mg afliberceptu co 8 tygodni w wysiękowej postaci AMD. Okazało się, że leczenie faricimabem może poprawić widzenie i zmniejszyć potrzebę częstych wstrzyknięć w porównaniu z afliberceptem. Znaczna liczba pacjentów leczonych FAR osiągnęła wydłużone odstępy między kolejnymi dawkami, co sugeruje dłuższe efekty i mniejszą liczbę wizyt w klinice. FAR był dobrze tolerowany, oferując potencjalnie skuteczną i wygodną opcję leczenia pacjentów ze zwyrodnieniem plamki żółtej.
Badania dotyczące atrofii geograficznej
Przedstawiono również potencjalne leczenie AMD, wykorzystujące indukowane przez pacjenta pluripotencjalne komórki macierzyste (iPSC) do tworzenia tkanki zastępczej. Zespół opracował kliniczny plaster nabłonka barwnikowego siatkówki (RPE) klasy klinicznej na biodegradowalnym rusztowaniu, używając komórek pacjentów z AMD. Przedkliniczne badania na zwierzętach potwierdziły bezpieczeństwo i skuteczność plastra, a FDA zezwoliła na badanie kliniczne fazy I/IIa w celu przetestowania bezpieczeństwa i wykonalności plastra RPE u 12 pacjentów z zaawansowanym AMD, bez konieczności stosowania leków immunosupresyjnych.
W badaniu oceniono efekty wzrokowe i ryzyko rozwoju nAMD u pacjentów z zanikiem geograficznym (GA) spowodowanym przez AMD. Stwierdzono, że GA wiąże się ze znaczną utratą wzroku w czasie, z utratą dwóch linii widzenia w 3 roku u około 50% pacjentów i konwersją do nAMD u około 25% pacjentów. Pacjenci z lepszą ostrością wzroku na początku badania byli bardziej narażeni na dalszą utratę wzroku.
W innym badaniu zbadano wpływ czynników wyjściowych i tempa wzrostu zmian chorobowych na najlepiej skorygowaną ostrość wzroku (BCVA) w atrofii geograficznej (GA). Badanie wykazało, że czynniki wyjściowe nie wpływały znacząco na tempo utraty BCVA, z wyjątkiem ogniska zmiany. Wyższe tempo wzrostu zmian GA wiąże się z szybszym spadkiem BCVA. Jeśli chodzi o utratę VA, ~50% pacjentów miało utratę 5-literową po 12 miesiącach i ~75% po 24 miesiącach. Co więcej, około 50% pacjentów straciło 10 liter, a ~25% 15 liter w ciągu 24 miesięcy.
Wpływ metforminy i minocykliny na progresję AMD nie wykazał istotnego związku z atrofią geograficzną (GA), ale mogą być potrzebne dalsze badania w celu zbadania ich potencjału w innych aspektach leczenia AMD.
Z kolei badanie oceniające leczenie fotobiomodulacją o wielu długościach fal (PBM) u pacjentów z suchą postacią AMD przyniosło obiecujące wyniki. Leczenie PBM wykazało lepsze efekty wizualne i poprawę anatomiczną. Co więcej, zastosowanie technologii lasera nanosekundowego (2RT) okazało się obiecujące w hamowaniu progresji AMD suchej do wysiękowej. Ponadto stwierdzono, że 2RT zmniejsza rozmiar druzów.
Dzięki uprzejmości Retina International
Tłumaczenie i opracowanie Anna Wszołek Czerwiec 2023 r.
