24 kwietnia 2020 r.
m.in. Hélène Dollfus
W 2020 r. hydroksychlorochina (HCQ) jest szeroko stosowana w leczeniu schorzeń reumatologicznych i dermatologicznych. Generalnie stosuje się ją zamiast chlorochiny (CQ) ze względu na szerszy profil bezpieczeństwa i mniej skutków ubocznych. Te dwa 4-aminochinolony trafiły na pierwsze strony gazet jako potencjalne metody leczenia osób z zakażeniem SARS-CoV-2, a także zostały zaproponowane jako lek profilaktyczny zapobiegający COVID-19.
Niniejszy artykuł redakcyjny podkreśla znaczenie ostrożnego stosowania tych leków ze względu na ich potencjał wywoływania nieodwracalnej retinopatii. Badania in vitro dotyczące 4-aminochinolonów są ograniczone; dwa donoszą o pewnym działaniu HCQ in vitro na COVID-19. Wczesne obserwacje kliniczne z małego nierandomizowanego badania wykazały eradykację (wyeliminowanie) wirusa u 20 pacjentów z 26 leczonych HCQ. Jednak sześciu pacjentów odpadło z badania klinicznego (dwóch z nich przyjęto na OIOM, a jeden zmarł). Nie przeprowadzono również analizy korzyści klinicznych, a jedynie krótkoterminową obserwację. Mało wiadomo o badaniach chińskich: są doniesienia, że CQ ogranicza zmniejsza nasilenie zapalenia płuc. Oczekuje się na wyniki z większych prób. W 2020 r. ukazało się ponad 20 publikacji dotyczących HCQ, CQ i COVID-19, a na świecie jest zarejestrowanych 80 badań z użyciem HCQ lub CQ. W Indiach zaleca się HCQ jako profilaktykę dla grup wysokiego ryzyka (np. pracowników służby zdrowia). Nagłośnienie korzyści płynących z tych leków skłoniło niektóre osoby do samoleczenia, a to wiąże się z ryzykiem powikłań kardiologicznych i okulistycznych. Część szpitali w Szwecji i Brazylii przestała używać HCQ w przypadku COVID-19. Pojawiły się obawy dotyczące potencjalnych ciężkich powikłań ogólnoustrojowych, ponieważ HCQ ma wąski indeks terapeutyczny. Inne zgłaszane obawy dotyczą działań niepożądanych HCQ u pacjentów z ogólnoustrjowym toczniem rumieniowatym, u których zaostrzenia spowodowane powikłaniami, takimi jak toczniowe zapalenie nerek, mogą zagrażać życiu. Powszechnie wiadomo, że u podatnych osób długotrwałe przyjmowanie HCQ może prowadzić do ostrych zmian w siatkówce. Ponieważ nie można z góry określić, u kogo to nastąpi, w wielu krajach wdrażane są programy badań przesiewowych i monitorujących. Kluczowymi czynnikami ryzyka rozwoju retinopatii toksycznej są czas trwania kuracji HCQ i dawka całkowita, a także choroby współistniejące, takie jak zaburzenia czynności nerek, leczenie tamoksyfenem i otyłość (w przypadku nieprawidłowego dawkowania). W chorych na raka i po przeszczepach opisywano wystąpienie choroby siatkówki w ciągu 1–2 lat. Obawy dotyczące potencjalnego szkodliwego wpływu HCQ na siatkówkę przy zastosowaniu w leczeniu i profilaktyce COVID-19 zostały podniesione przez Europejską Sieć Referencyjną ds. Rzadkich Chorób Oka w aktualizacji dotyczącej stosowania HCQ u pacjentów z wrodzonymi dystrofiami siatkówki. To zwróciło uwagę na ryzyko rozwoju retinopatii HCQ przy stosowaniu HCQ / CQ w dużych dawkach przez długi czas. Rozważenia wymagają cztery główne obszary wykorzystania HCQ podczas pandemii COVID-19. Obejmują one:
- Udział w badaniach oceniających wykorzystanie HCQ w kontekście leczenia powikłań COVID-19 po przyjęciu do szpitala. Może to wiązać się z przyjęciem wyższej dawki, takiej jak 600–800 mg, ale zwykle przez krótki okres czasu (najczęściej ok. 10 dni). Nie oczekuje się, że krótkotrwałe zastosowanie HCQ będzie wiązać się z wysokim ryzykiem, chyba że występują predysponujące choroby lub podatność na retinopatię HCQ.
- Udział w badaniach oceniających potencjał HCQ w profilaktyce przed zakażeniem COVID-19.
Ryzyko uszkodzenia siatkówki zależy od tego, jak długo i jaką całkowitą dawkę przyjmowano.
- Samoleczenie bez nadzoru i bez wiedzy na temat dawki i czasu jego trwania oraz stosowania innych medykamentów, jeśli lek nie jest przepisywany przez lekarza i nie jest uzyskiwany regulowanymi kanałami. Jest to prawdopodobnie największe zagrożenie dla osób, które nie są świadome ryzyka uszkodzenia siatkówki.
- Odroczenie trwających badań przesiewowych i monitorowania działania HCQ u pacjentów leczonych przewlekle, z powodu blokady pandemicznej COVID-19. Wydaje się, że ryzyko z tym związane byłoby niskie; pacjenci zostaną przebadani, gdy tylko będzie to bezpieczne. Należy jednak informować pacjentów, że jeśli zauważą jakiekolwiek pogorszenie wzroku, powinni skontaktować się z okulistą.
Podsumowując, HCQ i, w mniejszym stopniu, CQ są obecnie w centrum uwagi ze względu na ich „zmianę przeznaczenia” jako potencjalnych leków do leczenia i/lub profilaktyki COVID-19. Bardzo ważne jest, aby opinia publiczna była świadoma zagrożeń związanych z przyjmowaniem tych leków, a ich stosowanie było uważnie monitorowane, nie tylko ze względu na potencjalne ryzyko systemowe, ale także ze względu na możliwość wywołania przez nie nieodwracalnej ślepoty.
Powiązane z: Zaleceniami Międzynarodowego Naukowo-Medycznego Komitetu Doradczego Retina International na temat stosowania chlorochiny ( na str. Retina AMD Polska 20.04.2020 r.)
Dzięki uprzejmości Retina International
Tłumaczenie i opracowanie Anna Wszołek
Listopad 2020 r.
